Son periyotta pek çok dava ile gündemden düşmeyen eski ABD Başkanı Trump bugün siyasi bahtında büyük tesire sahip olacak’2020 seçim sonuçlarına müdahale’ davası kapsamında hakim karşısına çıkıyor.
Dava, Trump hakkında açılan üçüncü ve en önemli dava. 6 Ocak 2021’de Trump taraftarlarının Amerikan Kongresi’ni basması ve onu çevreleyen olaylara odaklanıyor.
İddianamede Trump’a “ABD’yi dolandırmaya yönelik komplo” ve üç başka suçlama daha yöneltiliyor. Trump ise “saçmalık” olarak nitelediği suçlamaları reddediyor.
2024’teki başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti’den yine aday olması ihtimali bulunan Trump hakkındaki bu davayla ilgili bilinenleri ve olasılıkları beş başlıkta topladık.
TRUMP’A HANGİ HATALAR YÖNELTİLİYOR?
Trump 2020’de Demokrat Parti’nin adayı Joe Biden’a karşı kaybettiği seçimin sonucunu kendi lehine çevirmeye çalışmakla suçlanıyor.
Özel savcı Jack Smith ve grubunun hazırladığı 45 sayfalık iddianamede Trump’a şu dört suçlama yöneltiliyor;
- ABD’yi dolandırmaya yönelik komplo
- Resmi süreci engellemeye yönelik komplo
- Resmi süreci engelleme
- ABD vatandaşlarının haklarına karşı komplo
Bu suçlamalar Trump’a, 3 Kasım 2020’deki başkanlık seçimleri ile Beyaz Saray’dan ayrıldığı 20 Ocak 2021 ortasındaki süreçte yaşananlara dayanarak yöneltildi.
İlk suçlama oyların toplanması, sayılması ve kayda alınması süreçlerini engellemeye yönelik teşebbüs argümanlarını kapsıyor.
İkinci ve üçüncü suçlamalar, oyların onaylanması sürecini engelleme teşebbüsüne yönelik savları ele alıyor. Bununla, 6 Ocak 2021’de yani Biden’ın başkanlığının ABD Kongresi’nde resmen onaylanacağı gün, Trump taraftarlarının Kongre’yi basması kast ediliyor.
Son suçlama ise vatandaşların oy kullanma hakkına müdahale argümanlarını kapsıyor. Bu Trump hakkında hazırlanan üçüncü iddianame.
Trump hakkında hali hazırda açılmış iki dava daha var; biri bilinmeyen evrakları yanlış yönetmek, oburu de porno yıldızı Stormy Daniels’a yapılan sus hissesi ödemesini örtmek için iş kayıtlarında sahtecilik yapmak.
Bazı hukuk uzmanlarına nazaran, bu son dava, isimli olarak en güçlü ve en ağır türel sonuçları olacak dava olmayabilir.
Ancak BBC Kuzey Amerika editörü Sarah Smith, bu davanın vahamet olarak Trump için “en önemli ve sonuçları kıymetli olabilecek” dava olduğunu belirtiyor.
Trump birinci defa Başkanlık sürecinde yapmış olduğu aksiyonlar nedeniyle suçlanıyor. Smith bu davanın, başkalarına kıyasla daha “gerçek dünya” tesiri olduğunu yani kamuoyundaki karşılığının daha fazla olabileceğini de ekliyor.
BUNDAN SONRA NE OLACAK?
Trump’ın bugün Washington DC’deki mahkemede hakim karşısına çıkması bekleniyor. Şahsen mahkemeye mi gideceği yoksa duruşmaya uzaktan mı katılacağı şimdi bilinmiyor.
Özel Savcı Jack Smith, yargı sürecinin süratli olması talebinde bulunmuştu, fakat bunun gerçekleşmesi birkaç sebepten dolayı pek mümkün görünmüyor.
Öncelikle, bu dava, Trump hakkındaki öbür davalarla büsbütün birebir vakitlerde yürütülemeyeceği için, vakit bulma konusunda meseleler yaşanabilir.
Ayrıca seçim sürecine girecek olan ülkede, bu süreçteki değerli tarihlere – örneğin partilerin lider adaylarını resmen seçeceği toplantılar üzere – duruşma koyulmasına ihtimal verilmiyor.
Yani dava hala sürerken Trump’ın yine lider seçilmesi bile mümkün.
TRUMP MAHPUSA GİREBİLİR Mİ; GİRSE BİLE ADAY OLABİLİR Mİ?
77 yaşındaki eski liderin, hatalı bulunması halinde mahpus cezası alması mümkün.
Davayı gören yargıç Tanya Chutkan, eski Demokrat Partili ABD Başkanı Barack Obama tarafından atanmıştı ve 6 Ocak baskınıyla ilgili öteki davalarda sert cezalar verdiği biliniyor.
Trump ayrıyeten, bâtın evrakları yanlış yönetme davasında da 20 yıla kadar mahpus cezasıyla karşı karşıya kalabilir.
ABD maddelerine nazaran, hakkında cezai sürecin işliyor olması, hatta cezaevinde bile olmak, bir kişinin lider adayı olmasına mani oluşturmuyor.
Bu mümkün durumun seçmen davranışlarını nasıl etkileyeceği olağan ki bilinmiyor.
Daha evvel karar giymiş en az iki kişinin ABD başkanlığına adaylığını koyduğu biliniyor;
- 1918 yılında savaş tersi konuşması nedeniyle karar giymiş Eugene Debs, 1920 seçimlerine sosyalist aday olarak katılmıştı
- Dolandırıcılıktan karar giymiş olan, komplo teoricisi Lyndon LaRouche da 1992 seçimlerine, tutuklu bulunduğu Minnesota hapishanesinden aday oldu.
TRUMP LİDER SEÇİLİRSE KENDİSİNİ AFFEDEBİLİR Mİ?
Bazı uzmanlar Trump’ın 2024 seçimlerinde lider seçilmesi halinde, karar giymiş olsa bile kendisi hakkında af çıkarabileceğini sav ediyor.
Ancak ABD hukukunda buna emsal oluşturabilecek bir durum bulunmuyor. Bu da, bu muhtemel durumda, ABD Yüksek Mahkemesi’nin sürece dahil olabileceği manasına geliyor.
Başkan seçilirse Trump davanın düşürülmesini talep etmeye de çalışabilir.
Cumhuriyetçi Partili Arkansas Valisi ve lider aday adayı Asa Hutchinson Amerikan NBC televizyonuna yaptığı açıklamada, iki senaryonun da muhtemel olduğunu lakin “kendini affetmenin, ABD anayasasının amaçladığı bir şey olmadığını” söyledi.
Hutchinson, bu türlü bir şey yapmanın “uygunsuz ve nahoş” olacağını da ekledi.
Trump’ın başkan adaylığı için parti içindeki en güçlü rakibi Ron DeSantis de, Trump’ın mahpusa girmesinin “ülke için yeterli olmayacağını” söyledi.