Sarı-kırmızılı kulübün temelleri, geçmişi 1481 yılına kadar dayanan Galatasaray Lisesi’nde (Mektebi Sultani) atıldı.
Devlet adamı yetiştirmek emeliyle II. Beyazıt tarafından 1481’de kurulan mektep, ismini kurulduğu bölge olan “Galata Sarayı”ndan alıyor. Okul, çağdaş pozisyonuna 1 Eylül 1868’de Sultan Abdülaziz devrinde kavuştu. Okulun tekrar yapılanmasıyla periyodun Osmanlı İmparatorluğu’nda da gerçek manasıyla birinci sportif çalışmalar başladı. Mektepte beden eğitimi dersi, cimnastikçi Monsieur Curel tarafından eğitim programına kondu.
Curel sonrası Galatasaray Lisesi’nde vücut eğitimi öğretmenliği yapan M. Moiroux, Signor Martinetti ve Stangali, cimnastik ve atletizmin yanı sıra, yüzme, kürek, aletli cimnastiği öğrencilerle tanıştırdı.
Sonraki periyotta de Faik Üstünidman, Binbaşı Mazhar Yararı, Abdurrahman ve Ahmet Robenson kardeşler liseye izcilik, tenis, hokey üzere spor kollarını getirdi. Öğretmen Faik Üstünidman’ın öncülük etmesiyle Galatasaray Lisesi öğrencileri futbolu keşfetti.
1900’lü yılların başında İstanbul’da bilhassa yabancılar ve azınlıklar ortasında oynanan futbol, Galatasaray Lisesi’ndeki gençler ortasında da yayılmaya başladı.
Kulübün kurucusu, ilk başkanı ve 1 numaralı üyesi Ali Sami Yen, “Ellinci Yıl” kitabında Galatasaray Kulübünün kuruluş hikayesini, “1 Teşrin (eski rumi takvime nazaran ekim ve kasım aylarına verilen ortak isim) 1905’te mektebin 5. sınıfında edebiyat muallimimiz merhum Mehmet Ata Bey’in dersi esnasında birkaç arkadaş baş başa vererek Galatasaray’da bir futbol kulübü kurmaya karar verdik.” tabirleriyle anlattı.
Ali Sami Yen’in “Maksadımız İngilizler üzere toplu bir halde oynamak, bir renge ve bir isme malik olmak ve Türk olmayan grupları yenmek.” mottosuyla spor hayatına giriş yapan kulübün ismi birinci evvel Gloria (Zafer) ya da Audace (Cesaret) konulması yolunda görüşler ortaya atılmışsa da sonuçta Galatasaray olmasında mutabakata varıldı.
1905’ten 1919’a kadar Galatasaray Spor Kulübüne başkanlık yapan, mektebin 889 numaralı öğrencisi Ali Sami Yen, el yazısıyla tuttuğu “Galatasaray Terbiye-i Bedeniye Kulübü” Ihsaiyet Defteri’nin (Sayım-İstatistik Defteri) 181 ve 182. sayfalarında kurucu 13 üyeyi şöyle sıraladı:
1- Ali Sami Yen
2- Asım Sonumut
3- Emin Bülend Serdaroğlu
4- Celal İbrahim
5- B. Nikolof
6- Milo Bakiş
7- Pol Bakiş
8- Bekir Sıtkı Bircan
9- Tahsin Nahit
10- Reşat Şirvanizade
11- Hüseyin Hüsnü
12- Refik Cevdet Kalpakçıoğlu
13- Abidin Daver
– Resmiyete 1913’te döküldü
Galatasaray Kulübü, 1 Teşrin 1905’te kurulmasına karşın resmi kayıtlara 1 Eylül 1913’te geçti.
1905’te Osmanlı İmparatorluğu’nda bir dernekler yasası bulunmadığından, Galatasaray Spor Kulübü yasal olarak tescil edilme imkanını bulamadı. 1912 yılında Cemiyetler Kanunu çıkarıldıktan sonra, kulüp yasal bir kimlik kazandı.
Yetkili makamlara kulüplerin tüzükleriyle birlikte, kurucu üyelerin isim ve adreslerinin de bildirilmesi zarurî tutulduğundan, istifa eden ya da eğitimlerini tamamlayarak ülkelerine dönen üyeler birinci listeden çıkarılıp, 1 Eylül 1913’te kurucu liste yine düzenlendi.
Kurucu üyelerin yeni sıralaması şöyle gerçekleşti:
1- Ali Sami Yen
2- Asım Sonumut
3- Emin Bülend Serdaroğlu
4- Celal İbrahim
5- Bekir Sıtkı Bircan
6- Reşat Şirvanizade
7- Refik Cevdet Kalpakçıoğlu
8- Abidin Daver
– Birinci maç
Galatasaray Futbol Kadrosu, birinci maçına 10 Kasım 1905’te Kadıköy’de çıktı.
Günümüzde varlığını devam ettiren kadrolar göz önüne alındığında birinci Türk futbol grubu olan sarı-kırmızılılar, birinci maçını bugünkü Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı’nın bulunduğu Papazın Çayırı’nda yaptı.
Genç lise öğrencilerinden oluşan Galatasaray, birinci maçında bir Rum grubu olan Kadıköy Faure Mektebi’ni 2-0 yendi.
– Renkleri ve logosu
Galatasaray Spor Kulübünün birinci renkleri “Türkçülük”ü simgeleyen kırmızı-beyaz olarak belirlendi. Periyodun idaresi tarafından bu renklerin yasaklanmasıyla bir devir sarı-siyah renkler kullanılsa da kalıcı olmadı ve kulüp bugünkü renklerine kavuştu.
Kulübün kurucusu Ali Sami Yen, renklerin seçimini, “Birçok yeri dolaştıktan sonra, nihayet Bahçekapı’daki Şişman Yanko’nun dükkanına gidilerek orada şık iki yünlü kumaşa tesadüf ettik. Biri, vişneye çalan yoğunca tatlı bir kırmızı, öteki de içinde turuncudan iz taşıyan tok bir sarı. Tezgahtar, mahirane bir el hareketi ile kumaşların dalgalarını birleştirdi. Bir latife kuşunun başı ile kanadının yarattığı renk hoşluğuna emsal bir parlaklık hasıl oldu. Ateşin içindeki renk oyunlarını görür üzere olmuştuk. Sarı-kırmızı alevinin grubumuz üstünde parıldamasını tasavvur ediyor ve bizi derhal galibiyetten galibiyete götüreceğini tahayyül ediyorduk. Gerçekten de o denli oldu.” sözleriyle anlattı.
Buna karşın kuruculardan Bekir Sıtkı, kelam konusu renklerin Gül Baba’nın II. Beyazıt’a verdiği sarı ve kırmızı güllerden esinlendiğini ileri sürdü.
Kulübün logosunu birinci olarak Galatasaray Lisesi 1. sınıf öğrencisi Ahmet Ayetullah, 1923 yılında Şinasi ile çıkardıkları “Kara Kedi” isimli mecmuada yayımladı. Ayetullah, çiziminde harf ihtilali öncesinde kullanılan alfabenin G ve S’ye karşılık gelen gayın ve sin harflerini kullandı.
Söz konusu logo, kulübün 18. yılında 1923’teki kongrede kabul edildi.
– Gazi Büstü’nü kazandı
Profesyonellik öncesi dönemde, İstanbul Ligi, Cuma Ligi, Pazar Ligi üzere değişik isimlerle oynanan lig maçlarında şampiyon olan Galatasaray, Mustafa Kemal Atatürk yaşarken ismine düzenlenen birinci ve tek kupayı müzesine götürdü.
Mustafa Kemal Atatürk’ün buyruğuyla 1925 yılında kurulan ve sonradan Türk Hava Kurumu ismini alan Tayyare Cemiyetine gelir sağlamak hedefiyle 1928 yılında bir tertip düzenlendi. Buna nazaran Galatasaray ve Fenerbahçe ortasında bir maç yapılacak ve kazanan tarafa Atatürk büstü verilecekti. Gazi Büstü olarak isimlendirilen kupa, birebir günlerde Taksim Cumhuriyet Anıtı’nı yapan heykeltıraş Pietro Canonica imzasını taşıdı.
Taksim Stadı’nda 10 Ağustos 1928’de tıpkı gün Galatasaray ve Fenerbahçe’nin yedek kadroları da karşı karşıya gelecekti. As ekiplerin maçı 3-3 sona erince, kupanın kazananını ikinci maç belirledi. Beşiktaşlı Gurur Bey’in hakemliğinde tekrar Taksim Stadı’nda 31 Ağustos 1928’te oynanan çabayı Necdet’in 3, Şadlı’nın tek golüyle Galatasaray 4-0 kazandı.
Sarı-kırmızılılar, Mustafa Kemal Atatürk’ün sıhhatinde ve ismine adanmış tek kupayı alarak tarihin en kıymetli şampiyonluklarından birini yaşadı.
Gazi Büstü, hala Galatasaray Müzesi’nde bulunurken, yılda bir sefere mahsus olmak üzere, 10 Kasım günleri yapılan anma merasimlerinde kullanılmakta.
– 38 lider misyon yaptı
Galatasaray Kulübünde şu ana kadar 38 farklı lider misyon aldı.
1905’te Ali Sami Yen ile başlayan ve mevcut lider Dursun Özbek’e kadar gelen 118 yılda, 104 dönemde sarı-kırmızılı kulübü 38 farklı lider yönetti.
Sarı-kırmızılı kulüpte periyotlara nazaran liderler şöyle:
Ali Sami Yen (1905-1918, 1925), Refik Cevdet Kalpakcıoğlu (1919-1922, 1934), Yusuf Ziya Öniş (1922-1924, 1950-1952), Ali Haydar Şekip (1925), Ahmet Robenson (1926), Adnan İnrahim Pirioğlu (1927), Necmettin Sadak (1928-1929), Abidin Daver (1929-1930), Ahmet Kara (1930-1931, 1933), Tahir Kevkep (1931-1932), Ali Haydar Barşal (1932-1933, 1933-1934), Fethi İsfendiyaroğlu (1933), Ethem Mememencioğlu (1934-1936), Saim Gogen (1936-1937), Safat Ziya Kantoğlu (1937-1939, 1944), Nizan Nuri (1939), Adnan Akıska (1939), Tevfik Ali Çınar (1940-1942), Osman Dardağan (1942-1943), Muslihittin Peykoğlu (1944-1946), Suphi Batur (1946-1950, 1965-1968), Ulvi Yenal (1953, 1962-1964), Refik Selimoğlu (1954-1956, 1960-1962), Sadık Giz (1957-1959), Salahattin Beyazıt (1969-1973, 1975-1979), Mustafa Pekin (1973-1975), Ali Uras (1979-1984, 1984-1986), Ali Tanrıyar (1986-1988), 1988-1990), Alp Yalman (1990-1992, 1992-1996), Faruk Süren (1996-2001), Mehmet Cansun (2001-2002), Özhan Canaydın (2002-2008), Adnan Polat (2008-2011), Ünal Aysal (2011-2014), Duygun Yarsuvat (2014-2015), Mustafa Cengiz (2018-2021), Burak Elmas (2021-2022), Dursun Özbek (2015-2018, 2022-Devam ediyor)
– Futbol şampiyonluklarında rakipsiz
Galatasaray, birinci branşı olan futbolda Türkiye’nin en başarılı grubu olarak dikkati çekiyor.
Sarı-kırmızılı grup, 1959’da kurulan bugünkü adıyla Süper Lig’de 24 kere keyifli sona ulaştı. Galatasaray, en yakın takipçisi Fenerbahçe’nin 5 şampiyonluk önünde bulunuyor.
Galatasaray,1962-1963 döneminden bu yana oynanan Türkiye Kupası’nı en çok kazanan kadro oldu. 23 kere final oynayan “Cimbom” bu finallerin 18’inde memnun sona ulaştı.
Sarı-kırmızılılar, Süper Lig şampiyonu ile Türkiye Kupası kazananını karşı karşıya getiren Cumhurbaşkanlığı Kupası’nı 10, TFF Üstün Kupa’yı 7 kere kazandı.
Lig ikincileri ile kupa finalistini karşı karşıya getiren ve 1998 yılına kadar oynanan Başbakanlık Kupası’nı 5 defa müzesine götüren Galatasaray, dönem başı hazırlık turnuvası olan TSYD Kupası’nı 12 defa kaldırdı.
– Futbolda Türkiye’nin tek Avrupa şampiyonu
Galatasaray, bir Türk futbol kadrosunun yakaladığı en büyük muvaffakiyete imza attı.
Türkiye’nin Avrupa kupalarındaki en başarılı grubu olan sarı-kırmızılılar, 1999-2000 döneminde teknik yönetici Fatih Terim idaresinde UEFA Kupası’nı kazandı.
Galatasaray, 2000-2001 dönemi öncesi ise Mircea Lucescu yönetiminde UEFA Üstün Kupa’yı kaldırma başarısı gösterdi.
Sarı-kırmızılılar, toplamda alınan 78 kupayla en yakın takipçisi Fenerbahçe’nin 22 şampiyonluk önünde dorukta yer alıyor.
– Başka branşlardaki başarılar
Sarı-kırmızılılar, erkek basketbolunda Türkiye Basketbol Ligi’nde 5, Türkiye Kupası’nda 3, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nda 2, Türkiye Şampiyonası’nda 11, İstanbul Ligi’nde 17 sefer zafere ulaştı. Galatasaray, Avrupa’daki tek kupasını ise ULEB Avrupa Kupası’nda elde etti.
Kadın basketbolunda ise Türkiye Bayanlar Basketbol Ligi’nde 13, Türkiye Kupası’nda 11, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nda da 8 kere şampiyonluğa uzandı. Sarı-kırmızılılar, Avrupa’da 1 sefer FIBA Kadınlar Avrupa Ligi, 2 kere de FIBA Avrupa Kupası’nı müzesine götürdü.
Galatasaray Erkek Voleybol Kadrosu, bugünkü adı Efeler Ligi olan periyodun Voleybol Deplasmanlı Ligi’nde 4 sefer şampiyon oldu. Sarı-kırmızılılar, Türkiye Şampiyonası’nda 12, İstanbul Ligi’nde 16, Erkekler Şampiyonlar Kupası’nda ise 1 kere memnun sona ulaştı.
Sarı-kırmızılı bayan voleybol kadrosu ise bugünkü ismiyle Sultanlar Ligi’nde şimdi şampiyonluk göremedi. Galatasaray, İstanbul Bayanlar Voleybol Şampiyonası’nda 8, Türkiye Bayanlar Voleybol Şampiyonası’nda ise 5 kere kupa kaldırdı.
Galatasaray Erkek Sutopu Grubu da toplamda 29 kez lig şampiyonu oldu.
Galatasaray’ın bünyesinde futbol, basketbol, voleybol, sutopunun yanı sıra yüzme, kürek, yelken, tekerlekli sandalye basketbol, atletizm, judo, binicilik, briç ve e-spor branşları da bulunuyor.
– Faal üye sayısı 11 binin üzerinde
Kulüp üyeliği kontenjana ve makul kriterlere bağlı olan Galatasaray’da etkin üye sayısı 31 Mayıs 2024 prestijiyle 11 bin 460 kişi olarak kayda geçti.
Galatasaray’da 25 yılını doldurup divan konseyine girmeye hak kazanan etkin 3 bin 107 üye bulunuyor.